مقالات پژوهشی ویوان

اثرات استفاده از توکسین بایندرهای چند جزئی بر عملکرد مرغ های تخم گذار هایلاین

اثرات توکسین بایندرهای چند جزئی بر عملکرد مرغ های تخم گذار هایلاین

اثرات توکسین بایندرهای چند جزئی بر عملکرد مرغ های تخم گذار هایلاین

مقدمه:

یکی از مهمترین منابع تامین غذای بشر، تولیدات  صنعت دامپروری می باشد. پژوهشگران پیوسته در حال بررسی راههای مختلف برای افزایش بهره وری این صنعت هستند.

بهبود بهره وری در دام و طیور از طریق تکنیکهای اصلاح نژادی، مقابله با بیماریها، تغذیه صحیح و اصولی و کاهش هزینه های تولید میسر میباشد. امروزه در زمینه تغذیه حیوانات، اطلاعات خوبی در ارزیابی و آنالیز دقیق مواد اولیه خوراک دام و طیور و تعیین احتیاجات مورد تیاز حیوانات پرورشی در دسترس است که امکان تنظیم جیره های کامل و تخصصی را برای انواع حیوانات فراهم آورده است. اما داشتن این اطلاعات و تنظیم دقیق جیره ها همیشه به تولید بالا منجر نمیشود زیرا همیشه خطرات و آسیبهای پنهانی وجود دارند که میتواند سلامتی و تولید حیوانات را تهدید کند و ممکن است ما از آنها بی خبر باشیم.

برای مثال بیماریهای مختلف، آلودگیهای خوراک، شرایط محیطی نامساعد و … از مهمترین چالشها هستند. یکی از مهمترین خطراتی که در خوراک دام و طیور نهفته است سموم قارچی هستند که وجود آنها در خوراک دام و طیور یک واقعیت اجتناب ناپذیر است. این سموم بر اثر رشد گونه های خاصی از قارچها (عمدتا قارچهای خانواده آسپرژیلوس، فوزاریوم و پنیسیلیوم) تولید میشوند و میتوانند مواد اولیه خوراک از جمله انواع محصولات کشاورزی، پروتئینهای حیوانی و… را آلوده کنند (Liau et al 2008).

مهمترین سموم قارچی موجود در خوراک دام و طیور شامل آفلاتوکسینها     (B1- B2- G1 -G2) ، اکراتوکسین A ، زیرالنون، فومونیسین، دئوکسی نیوالنون و T2 هستند. جهت حفظ سلامتی دام و طیور، بهبود سطح تولید و تامین غذای سالم برای انسانها، کنترل سموم قارچی و پیشگیری از اثرات منفی آنها بسیار حائز اهمیت است. امروزه موثرترین راهکار عملی در کنترل این سموم، استفاده از ترکیبات جاذب سموم قارچی یا توکسین بایندرها در خوراک دام و طیور می باشد.

سوال اصلی اینجاست که چه موقع باید از توکسین بایندرها استفاده کرد؟ استفاده از توکسین بایندرها در مواقعی که نهاده های اولیه حاوی سموم قارچی قابل تشخیص هستند امری بدیهی میباشد ولی نتایج تحقیقات پژوهشگران نشان میدهد که سموم قارچی حتی در دوزهای بسیار پایین نیز میتوانند اثرات سینرژیستی (هم افزایی) با یکدیگر داشته باشند که نباید از آنها غافل شد. برخی از توکسین بایندرها با داشتن ترکیبات محرک رشد، علاوه بر کنترل سموم قارچی، میتوانند در بهبود هضم و جذب مواد مغذی و افزایش رشد و تولید حیوانات نیز موثر باشند. در این مقاله به بررسی این موضوع میپردازیم که استفاده از توکسین بایندرها در خوراک فاقد سموم قارچی، برای مرغ تخمگذار چه فوایدی دارد؟

خطرات سموم قارچی برای طیور:

در میان انواع مختلف حیوانات،  طیور حساسیت ویژه ای به سموم قارچی دارند، نتایج تحقیقات مختلف ثابت کرده است که سموم قارچی باعث تضعیف سیستم ایمنی طیور میشوند و ضایعاتی را در کبد، کلیه، سیستم ایمنی، سیستم عصبی و دستگاه گوارش برجا میگذارند. تاکنون تحقیقات زیادی در زمینه کنترل و خنثی سازی سموم قارچی موجود در خوراک دام و طیور صورت گرفته است. موثرترین راهکار کنترل سموم قارچی استفاده از جاذب های سموم قارچی( توکسین بایندرها) است. ۲۰۱۳) (Grigis et al

از دهه ۱۹۶۰ پژوهشهای گسترده ای در زمینه سبب شناسی و روشهای پیشگیری از آسیبهای ناشی از سموم قارچی بویژه در مرغ تخمگذار انجام شده است. آفلاتوکسینها عامل اصلی مسمومیتهای کبدی در مرغ تخمگذار به شمار می آیند و علائم کالبد گشایی آن شامل تورم، رنگ پریدگی و ذخیره سلولهای چربی در بافت کبد (کبد چرب هموراژیک) میباشد. (Shini and bryden 2009-dell Aquila 2008)

با توجه به اینکه در مرغ تخمگذار کبد و کلیه نقش حیاتی در متابولیسم و کنترل سطح ویتامینها و مواد معدنی خون ایفا میکنند، سلامتی این دو ارگان بسیار حائز اهمیت است. وجود اکراتوکسینA سبب ایجاد نفروپاتی کلیه در مرغ تخمگذار میگردد. (Elline et ai 1975). در پرندگانی که تحت تاثیر این سم قرار گرفتند  اتساع کلیه ها، گشادی مجاری کلیوی و فیبروز بینابینی بخش قشری و میانی کلیه بر اثر اکراتوکسین A مشاهده شده است. مایکوتوکسینها به صورت غیر مستقیم و با القاء تغییراتی در سوخت و ساز عناصر دخیل در سلامت استخوان مانند ویتامین D، میتوانند سبب بروز اختلالات اسکلتی و حرکتی در مرغ تخمگذار شوند(Duff et al 1987). همچنین سموم قارچی میتوانند سلامتی و کارکرد دستگاه گوارش و کارایی جذب مواد مغذی را در مرغ تخمگذار تحت تاثیر قرار داده و بازده استفاده از خوراک را کاهش دهند) ( Grigis et al,2013 همچنین تضعیف سیستم ایمنی از دیگر پیامدهای مصرف خوراکی سموم قارچی در مرغ تخمگذار است. (Awad et al 2013)

مواد و روشها:

به منظور بررسی اثر توکسین بایندرهای چند جزئی بر عملکرد مرغ تخمگذار، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. این آزمایش بر روی ۵۷۶ قطعه مرغ تخمگذار سویه هایلاین W36 با سن ۴۹ هفته انجام شد. مرغها به ۶ تیمار آزمایشی تقسیم شدند و هر تیمار دارای ۸ تکرار و ۱۲ قطعه مرغ در هر تکرار بود. هر تکرار شامل ۳ قفس مجاور هم بود و در مجموع ۱۲ قطعه مرغ در هر تکرار قرار گرفتند. تمامی مرغها به صورت آزادانه به آب و غذا دسترسی داشتند. دمای سالن در طی دوره آزمایش بین ۱۸ تا ۲۰ درجه و برنامه نوری در کل دوره آزمایش شامل ۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی بود.

تیمارهای آزمایشی به صورت زیر بود:

۱-جیره شاهد (فاقد توکسین بایندر)

۲-جیره شاهد+۰٫۱درصد توکسین بایندر چند جزئی مگنوتوکس (تولید گروه دانش بنیان ویوان-ایران)

۳-جیره شاهد+۰٫۲ درصد توکسین بایندر چند جزئی مگنوتوکس

۴- جیره شاهد+۰٫۳ درصد توکسین بایندر چند جزئی مگنوتوکس

۵-جیره شاهد + ۰٫۱۲۵ درصد توکسین بایندر چند جزئی خارجی(توکسین بایندر A)

۶-جیره شاهد + ۰٫۱۲۵ درصد توکسین بایندر چند جزئی خارجی (توکسین بایندر B)

لازم به ذکر است ذرت مورد استفاده در جیره های تهیه شده از نظر سموم قارچی مورد آزمایش قرار گرفت و سطح قابل تشخیص از سموم خانواده آفلاتوکسین ((B1- B2- G1 -G2، اکراتوکسین A ، زیرالنون و دئوکسی نیوالنون مشاهده نشد.

قبل از شروع آزمایش یک دوره عادت پذیری ۱۴ روزه برای سازگاری مرغها با جیره های آزمایشی درنظر گرفته شد و پس از پایان این دوره طرح اصلی آغاز شد و به مدت ۱۲ هفته (۳ دوره ۲۸ روزه) ادامه یافت.

ارزیابی شاخص های عملکردی

الف) درصد تولید و توده تخم مرغ تولیدی

رکورد گیری تولید تخم مرغ در این آزمایش هر ۱۸ ساعت یک بار صورت گرفت و وزن کل تخم مرغها برای هر واحد آز مایشی با دقت ۱ گرم اندازه گیری شد. میانگین درصد تخمگذاری و وزن تخم مرغ تولیدی در مدت آزمایش و مقایسه آن با شاخصهای تولیدی سویه W36، نشان دهنده شرایط مناسب تولید و عدم وجود تاثیر منفی توکسین بایندرها بر تولید تخم مرغ بود.

نتایج این آزمایش نشان داد که افزودن توکسین بایندر مگنوتوکس به میزان ۰٫۱ درصد یا ۱ کیلو گرم در هر تن خوراک باعث افزایش درصد تولید تخم مرغ به میزان ۳٫۱ درصد نسبت به گروه شاهد شد. هرچند با افزودن سطح ۰٫۲ و ۰٫۳ درصد مگنوتوکس نیز به ترتیب ۲٫۸ و ۲ درصد افزایش تولید مشاهده شد. اما در سطوح پایین آلودگی خوراک، مصرف ۱ کیلو گرم مگنوتوکس در هر تن خوراک کفایت میکند. توکسین بایندرهای A و B نیز با دوز ۰٫۱۲۵ درصد، درصد تولید تخم مرغ را  ۱٫۸ و ۱ درصد افزایش دادند. (نمودار ۱)

با توجه با اینکه درصد تولید تخم مرغ مهمترین شاخص در عملکرد مرغ تخمگذار میباشد نتایج به دست آمده در این آزمایش میتواند راهنمای خوبی برای تولید کنندگان باشد. همچنین توده تخم مرغ تولیدی نیز با افزودن مگنوتوکس به میزان ۰٫۱ درصد از ۴۸٫۶ به ۵۰٫۱۲ گرم به ازای هر مرغ در روز رسید که این امر میتواند به دلیل اثرات مثبت این توکسین بایندر بر هضم و جذب مواد مغذی و کارکرد بهتر دستگاه گوارش، کبد و کلیه ها باشد. همچنین توکسین بایندرهای A و B نیز باعث افزایش توده تخم مرغ تولیدی به میزان ۱٫۱ و ۰٫۶ گرم تخم مرغ به ازای هر پرنده در روز شدند که میتواند به دلیل تاثیر مثبت این توکسین بایندرها بر بهبود هضم و جذب مواد مغذی در دستگاه گوارش باشد (نمودار ۲)

توکسین بایندرهای چند جزئی

نمودار۱ : تاثیر استفاده از توکسین بایندرهای چند جزئی در جیره مرغ تخمگذار هایلاین W36 بر درصد تولید تخم مرغ از سن ۴۹ تا ۶۰ هفتگی

توکسین بایندرهای چند جزئی

نمودار ۲: تاثیر استفاده از توکسین بایندرهای چند جزئی در جیره مرغ تخمگذار هایلاین W36 بر توده تخم مرغ تولیدی مرغها از سن ۴۹ تا ۶۰ هفتگی (گرم/مرغ/روز)

ب)مصرف خوراک و ضریب تبدیل

مصرف خوراک در پایان هر دوره ۲۸ روزه برای تیمارهای مختلف محاسبه گردید و میانگین کل دوره نیز محاسبه شد. بیشترین مصرف خوراک و ضریب تبدیل مربوط به تیمارهای ۴ (۰٫۳ درصد مگوتوکس) و ۶ (۰٫۱۲۵ درصد توکسین بایندر B) بود و تفاوت داده ها با تیمارهای ۱، ۲ و۳ معنی دار بود. کمترین ضریب تبدیل مربوط به سطح ۰٫۲ درصد مگنوتوکس بود ولی تفاوت بین تیمارها معنی دار نبود. (نمودار ۳)

توکسین بایندرهای چند جزئی

نمودار ۳ : تاثیر استفاده از توکسین بایندرهای چند جزئی در جیره مرغ تخمگذار هایلاین W36 بر ضریب تبدیل مرغها از سن ۴۹ تا ۶۰ هفتگی

نتیجه گیری و پیشنهادات:

با توجه به نتایج این آزمایش مصرف توکسین بایندرهای چند جزئی در خوراک مرغ تخمگذار میتواند تاثیر خوبی بر افزایش درصد تولید تخم مرغ داشته باشد. حتی در شرایطی که آلودگی جیره به سموم قارچی پایین باشد، مصرف توکسین بایندر مزایایی را برای مرغ تخمگذار دارد. در این آزمایش بالاترین درصد تولید تخم مرغ با میزان مصرف ۱ کیلو گرم از توکسین بایندر مگنوتوکس به دست آمد. همچنین بیشترین توده تخم مرغ تولیدی نیز مربوط به همین تیمار بود. در انتخاب توکسین بایندر باید ملاکهایی از جمله اجزاء تشکیل دهنده توکسین بایندر،  قیمت، سهولت دسترسی ، نتایج آزمایشات فارمی و مجوز بهداشتی تولید محصول توجه کرد.

منبع:

بررسی اثر افزودن توکسین بایندر چند جزئی مگنوتوکس به جیره بر عملکرد، کیفیت تخم مرغ و فراسنجه های خونی مرغهای تخمگذار. حیدر زرقی، ابوالقاسم گلیان، احمد حسن آبادی، فرهاد خلیق قره تپه، آیدا اسدی، جواد فلاحتی. طرح تحقیقاتی اجرا شده در دانشگاه فردوسی مشهد- بهمن ۱۳۹۶

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد مگنوتوکس توکسین بایندر چند جزئی اینجا کلیک کنید

جهت دریافت اطلاع بیشتر در مورد زرین بایندر توکسین بایندر معدنی اینجا را کلیک کنید.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *