قارچ کش :تاثیر افزودن کمپلکس باکتریایی تجزیه کننده سموم قارچی در هم افزایی با دیواره سلولی مخمر و جاذب های آلی و معدنی بر التیام اثرات سموم قارچی در جوجه های گوشتی تغذیه شده با آفلاتوکس

ین تاثیر افزودن کمپلکس باکتریایی تجزیه کننده سموم قارچی در هم افزایی با دیواره سلولی مخمر و جاذب های آلی و معدنی بر التیام اثرات سموم قارچی در جوجه های گوشتی تغذیه شده با آفلاتوکسین B1

بر اساس نتایج طرح تحقیقاتی مشترک شرکت دانش بنیان ویوان و دانشگاه تربیت مدرس تهران

۱-چکیده:

این آزمایش به منظور بررسی اثرات آفلاتوکسینB1 بر شاخص های عملکردی جوجه های گوشتی و تاثیر افزودن باکتری های تجزیه کننده سم به خوراک آلوده به آفلاتوکسین در جوجه های گوشتی صورت گرفت. در این طرح تحقیقاتی تعداد ۴۲۰ قطعه جوجه خروس راس ۳۰۸ از ۱ روزگی تا ۴۲ روزگی جیره های حاوی تیمارهای آزمایش را دریافت کرد.

این طرح در قالب کاملا تصادفی با ۷ تیمار، ۵ تکرار و ۱۲ قطعه پرنده در هر واحد آزمایشی اجرا گردید.

تیمارها شامل:

۱- گروه شاهد منفی (جیره بدون آفلاتوکسین و توکسین بایندر)

۲- گروه شاهد مثبت (جیره حاوی ppb500 آفلاتوکسین و بدون توکسین بایندر)

۳- جیره حاوی ppb500 آفلاتوکسین و ۲ گرم در کیلوگرم توکسین بایندر تجاری مگنوتوکس

۴- جیره حاوی ppb500 آفلاتوکسین و ۲ گرم در کیلوگرم توکسین بایندر تجاری مگنوتوکس حاوی کمپلکس باکتریایی A

۵- جیره حاوی ppb500 آفلاتوکسین و ۲ گرم در کیلوگرم توکسین بایندر تجاری مگنوتوکس حاوی کمپلکس باکتریایی B

۶- جیره حاوی ppb500 آفلاتوکسین و ۲ گرم در کیلوگرم توکسین بایندر تجاری مگنوتوکس حاوی کمپلکس باکتریایی C

۷- جیره حاوی ppb500 آفلاتوکسین و ۲ گرم در کیلوگرم توکسین بایندر تجاری مایکوفیکس پلاس.

عملکرد در دوره های آغازی (۱۰-۰ روزگی)، میانی (۲۴-۱۱ روزگی)، پایانی (۴۲-۲۵ روزگی) و کل دوره (۴۲- ۱ روزگی) بررسی شد.

نتایج این تحقیق نشان داد که آفلاتوکسین B1 در طی ۴۲ روز به طور معنی داری بر وزنگیری، مصرف خوراک و ضریب تبدیل جوجه ها اثر منفی داشته است. استفاده از توکسین بایندرها به تنهایی و به همراه باکتری های تجزیه کننده سموم قارچی، به طور معنی داری باعث بهبود عملکرد جوجه های دریافت کننده آفلاتوکسین گردید. سویه های باکتریایی اختلاف معنی داری از نظر عملکرد جوجه ها نداشتند ولی از نظر عددی بهترین ضریب تبدیل مربوط به تیمار ۶ (حاوی کمپلکس باکتریاییC) بود.

کلمات کلیدی: جوجه گوشتی، توکسین بایندر، آفلاتوکسین B1، مگنوتوکس، مایکوفیکس پلاس، سموم قارچی

۲-مقدمه:

آفلاتوکسین یکی از خطرناک ترین سموم موجود در طبیعت می باشد. این سم که جزء خانواده سموم قارچی(مایکوتوکسین ها) دسته بندی می شود توسط قارچ های آسپرژیلوس تولید می گردد. اسپور این نوع قارچ ها در تمامی محیط ها یافت می شود و در صورت وجود رطوبت و دمای کافی به سرعت رشد کرده و آفلاتوکسین را تولید می نماید. تقریبا تمامی مواد آلی در معرض آلودگی به آفلاتوکسین می باشند. طبق گزارشات سازمان خوار و بار جهانی حدود ۲۵ درصد محصولات کشاورزی به یکی از سموم قارچی آلودگی دارند. در مورد اثرات آفلاتوکسین بر سلامتی و عملکرد طیور تحقیقات زیادی صورت گرفته است اولین بار در سال ۱۹۶۰ میلادی تلفات گسترده بوقلمونها در انگلستان بر اثر یک عامل ناشناخته رخ داد که وجود مقادیر بالایی از قارچ آسپرژیلوس فلاووس در خوراک آنها باعث شد که در مورد آفلاتوکسین ها تحقیق شود. آزمایشات متعدد صورت گرفته بر سمیت زایی آفلاتوکسین برای طیور تاکید دارند. حساسیت گونه های مختلف طیور به آفلاتوکسین متفاوت است و اردکها، بوقلمون ها، مرغ و بلدرچین به ترتیب حساسیت بالاتری به مسمومیت با آفلاتوکسین دارند.

آفلاتوکسین با مهار آنزیم RNA پلیمراز در روند همانندسازی DNA اختلال ایجاد می کند و با صدمه رساندن به بافت کبد موجب اختلال در سنتز پروتئین ها اختصاصی و سنتز چربی ها می گردد. افت عملکرد و تضعیف سیستم ایمنی از بارزترین  اثرات آفلاتوکسین بر طیور می باشد. بسیاری از محققین اختلالات باروری را در نتیجه مصرف آفلاتوکسین توسط پرندگان مولد گزارش کردند. برخی از محققین انتقال آفلاتوکسین از طریق تخم مرغ به جوجه ها را گزارش کردند که سبب کاهش مقاومت جوجه ها در مقابل بیماری های هفته اول پرورش آنها گردید.  آفلاتوکسین مصرف شده توسط پرندگان می تواند در گوشت و تخم مرغ ذخیره شود و برای سلامتی انسان نیز خطرناک می باشد.

با توجه به اینکه سموم قارچی یکی از عوامل تهدید کننده سلامتی و عملکرد طیور می باشند لازم است تا برای مهار آنها ترکیبات مختلف و مکانیسم های متنوع بررسی گردند. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر انواع باکتریهای تجریه کننده سم بر کاهش اثرات منفی آفلاتوکسین در طیور می باشد. این روش بر پایه تجزیه بیولوژیک سموم توسط باکتری ها و آنزیم های باکتریایی می باشد که می تواند در کنترل سایر سموم قارچی نیز موثر باشد.

۳-مواد و روش ها:

آزمایش در فارم تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس تهران اجرا گردید. تعداد ۴۲۰ قطعه جوجه خروس راس ۳۰۸ از ۱ روزگی تا ۴۲ روزگی جیره های حاوی تیمارهای آزمایش را دریافت کردند.

تیمارهای آزمایشی شامل:

۱- شاهد منفی (جیره بدون آفلاتوکسین و توکسین بایندر)

۲- شاهد مثبت (جیره حاوی ppb500آفلاتوکسین و بدون توکسین بایندر)

۳- جیره حاوی ppb500آفلاتوکسین و ۲ گرم در کیلوگرم توکسین بایندر تجاری مگنوتوکس

۴- جیره حاوی ppb500آفلاتوکسین و ۲ گرم در کیلوگرم توکسین بایندر تجاری مگنوتوکس حاوی کمپلکس باکتریایی A

۵- جیره حاوی ppb500آفلاتوکسین و ۲ گرم در کیلوگرم توکسین بایندر تجاری مگنوتوکس حاوی کمپلکس باکتریایی B

۶- جیره حاوی ppb500آفلاتوکسین و ۲ گرم در کیلوگرم توکسین بایندر تجاری مگنوتوکس حاوی کمپلکس باکتریایی C

۷- مایکوفیکس پلاس (جیره حاوی ppb500 آفلاتوکسین و ۲ گرم در کیلوگرم توکسین بایندر تجاری مایکوفیکس پلاس).

آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. تعداد تکرار در این آزمایش پنج و تعداد پرنده در هر واحد آزمایشی ۱۲ قطعه در نظر گرفته شد. عملکرد جوجه ها شامل مصرف خوراک، افزایش وزن و ضریب تبدیل در دوره های آغازی (۱۰-۰ روزگی)، میانی (۲۴-۱۱ روزگی)، پایانی (۴۲-۲۵ روزگی) و کل دوره (۴۲- ۱ روزگی) ثبت و  داده ها با نرم افزار آماری SAS آنالیز گردید.

۴- نتایج و بحث:

۴-۱ تاثیر تیمارهای آزمایشی بر افزایش وزن جوجه های گوشتی:

در این آزمایش تاثیر آفلاتوکسین بر وزن زنده جوجه ها در سنین ۱۰، ۲۴، ۴۲ روزگی معنی دار بود. کاهش وزن بدن در جوجه های مصرف کننده آفلاتوکسین به دلیل تاثیر سم بر کبد و اختلال در متابولسم مواد مغذی مانند لیپید ها و کاهش سنتز پروتئین می باشد. افزودن توکسین بایندرها به تنهایی و با افزودن کمپلکس های باکتریایی (A, B , C) باعث افزایش معنی دار وزن بدن جوجه ها در ۴۲ روزگی نسبت به تیمار شاهد مثبت گردید. به طوری که وزن بدن در تیمارهای مصرف کننده توکسین بایندر با تیمار شاهد منفی یکسان بود. (P>0.05). نوع باکتری های اضافه شده به مگنوتوکس (A, B , C) تاثیر معنی داری بر وزن جوجه ها در کل دوره نداشت. در ۴۲ روزگی بهترین عملکرد مربوط به جوجه های مصرف کننده مگنوتوکس بود که نسبت به تیمار شاهد منفی تفاوت معنی داری نداشت.

جدول۱- تاثیر آفلاتوکسین و توکسین بایندر ها بر میانگین وزن بدن جوجه­ های گوشتی

*۱-شاهد مثبت (خوراک حاوی ppb 500آفلاتوکسین) ۲-شاهد منفی(خوراک فاقد آفلاتوکسین) ۳-مگنوتوکس (۲ کیلوگرم در تن) ۴-مگنوتوکس(۲ کیلوگرم در تن) +کمپلکس  باکتریایی A + ppb 500آفلاتوکسین ، ۵-مگنوتوکس(۲ کیلوگرم در تن) + کمپلکس  باکتریایی B+ ppb 500آفلاتوکسین ،  ۶-مگنوتوکس(۲ کیلوگرم در تن) + کمپلکس  باکتریایی C + ppb 500آفلاتوکسین ، ۷-مایکوفیکس پلاس(۲ کیلوگرم در تن) + ppb 500آفلاتوکسین

۴-۲ تاثیر تیمارهای آزمایشی بر مصرف خوراک:

آفلاتوکسین ها می توانند با تاثیر بر مراکز عصبی کنترل اشتهای پرنده، مصرف خوراک را کاهش دهند.

همانطور که در جدول ۲ مشاهده می شود افزودن آفلاتوکسین به خوراک جوجه ها سبب کاهش مصرف خوراک به میزان ۱۳و ۱۲٫۴ درصد در سنی ۱۰ و ۲۴ روزگی گردیده است و اختلاف بین دو گروه مصرف کننده آفلاتوکسین و گروه شاهد منفی معنی دار بود (P<0.05)  در حالیکه در ۴۲ روزگی اختلاف مصرف خوراک در دو گروه معنی دار نبود.

کاهش اثر سوء آفلاتوکسین بر اشتهای پرندگان در سنین بالا می تواند ناشی از عادت پذیری پرنده باشد لکن کاهش وزن بدن با مصرف آفلاتوکسین تا انتهای دوره مشاهده گردید (جدول ۱) و این موضوع ضریب تبدیل ۴۲ روزگی را بیشتر تحت تاثیر قرار داده است.

در این آزمایش افزودن توکسین بایندرها سبب افزایش مصرف خوراک جوجه ها در مقایسه با گروه شاهد مثبت گردید. در کل دوره بهبود مصرف خوراک در تیمار مگنوتوکس نسبت به تیمار آفلاتوکسین معنی دار بود و سایر توکسین بایندرها افزایش معنی داری را در مصرف خوراک نشان ندادند. در واقع اختلاف مصرف خوراک بین تیمار مگنوتوکس  و تیمار شاهد منفی که جیره فاقد سم دریافت کردند معنی دار نبود. (P>0.05)

جدول۲- تاثیر آفلاتوکسین و فرمولاسیون­های توکسین بایندر بر میانگین مصرف خوراک جوجه­ های گوشتی

*۱-شاهد مثبت (خوراک حاوی ppb 500آفلاتوکسین) ۲-شاهد منفی(خوراک فاقد آفلاتوکسین) ۳-مگنوتوکس (۲ کیلوگرم در تن) ۴-مگنوتوکس(۲ کیلوگرم در تن) +کمپلکس  باکتریایی A + ppb 500آفلاتوکسین ، ۵-مگنوتوکس(۲ کیلوگرم در تن) + کمپلکس  باکتریایی B+ ppb 500آفلاتوکسین ،  ۶-مگنوتوکس(۲ کیلوگرم در تن) + کمپلکس  باکتریایی C + ppb 500آفلاتوکسین ، ۷-مایکوفیکس پلاس(۲ کیلوگرم در تن) + ppb 500آفلاتوکسین

۴-۳ تاثیر تیمارهای آزمایشی بر ضریب تبدیل:

ضریب تبدیل نهایی جوجه ها در سن ۴۲ روزگی به خوبی اثرات منفی آفلاتوکسین را بر عملکرد جوجه ها نشان می دهد. آفلاتوکسین سبب افزایش ضریب تبدیل جوجه ها از ۱٫۷۲ به ۱٫۷۹ گردید. (جدول ۳).

افزایش ضریب تبدیل ناشی از کاهش وزن گیری پرندگان بوده است که در سن ۱۰ تا ۲۴ روزگی، آفلاتوکسین بیشترین تاثیر منفی را در وزن گیری جوجه ها داشت(جدول ۱).

هرچند اختلاف ضریب تبدیل در سنین ۱ تا ۱۰ و ۲۵ تا ۴۲ روزگی بین تیمارهای مختلف معنی دار نبود، اما در کل دوره تفاوت ها معنی دار بود.  از نظر عددی بهترین ضریب تبدیل مربوط به تیمار مگنوتوکس+ کمپلکس  باکتریاییC بود.

با توجه به اینکه مهمترین فاکتور عملکردی جوجه های گوشتی ضریب تبدیل می باشد، کمپلکس  باکتریایی C می تواند به منظور تقویت اثرات توکسین بایندری مورد استفاده قرار گیرد.

جدول۳- تاثیر آفلاتوکسین و فرمولاسیون­های توکسین بایندر بر میانگین ضریب تبدیل غذایی جوجه های گوشتی

*۱-شاهد مثبت (خوراک حاوی ppb 500آفلاتوکسین) ۲-شاهد منفی(خوراک فاقد آفلاتوکسین) ۳-مگنوتوکس (۲ کیلوگرم در تن) ۴-مگنوتوکس(۲ کیلوگرم در تن) +کمپلکس  باکتریایی A + ppb 500آفلاتوکسین ، ۵-مگنوتوکس(۲ کیلوگرم در تن) + کمپلکس  باکتریایی B+ ppb 500آفلاتوکسین ،  ۶-مگنوتوکس(۲ کیلوگرم در تن) + کمپلکس  باکتریایی C + ppb 500آفلاتوکسین ، ۷-مایکوفیکس پلاس(۲ کیلوگرم در تن) + ppb 500آفلاتوکسین

۵-نتیجه گیری:

نتیجه این آزمایش اهمیت استفاده از توکسین بایندر در جیره طیور را نشان داد و نتایج با یافته های آزمایش قبلی که بر روی مرغ های تخمگذار انجام شد مطابقت داشت.

در این آزمایش استفاده از سویه های باکتریایی منتخب، هیچ تاثیر منفی بر عملکرد جوجه های گوشتی نداشت. به طور کلی تمام توکسین بایندرها توانستند از اثرات منفی آفلاتوکسین بر ضریب تبدیل جلوگیری کنند و از بین سویه های باکتریایی اضافه شده، کمپلکس باکتریایی C بهترین ضریب تبدیل را به دنبال داشت.

استفاده از باکتری های موثر در تجزیه سموم، میتواند به عنوان یک روش بیولوژیکی مناسب در کنترل سموم قارچی و کاهش اثرات منفی مایکوتوکسین ها بر دام و طیور مورد استفاده قرار گیرد.

منابع:

Awad, W.A., Bohm, J., Razzazi-Fazeli, E., Ghareeb, K., and Zentek, J. 2006. Effect of addition of a probiotic microorganism to broiler diets contaminated with deoxynivalenol on performance and histological alterations of intestinal villi of broiler chickens. Poult. Sci., 85: 974-979.

Bagherzadeh Kasmani, F., Karimi Torshizi, M. A., Allameh, A. A. and Shariatmadari, F. (2011). Aflatoxin detoxification potential of lactic acid bacteria isolated from Iranian poultry. Iranian Journal of Veterinary Research, 13: 152-155.

Basmacioglu, H., Oguz, H., Ergul, M., Col, R., and Birdane, Y. O. (2005). Effect of dietary esterified glucomannan on performance, serum biochemistry and haematology in broilers exposed to aflatoxin. Czech Journal of Animal Science, 50:

Chen, X.; Naehrer, K.; Applegate, T.J. Interactive effects of dietary protein concentration and aflatoxin B1 on performance, nutrient digestibility, and gut health in broiler chicks. Poult. Sci. 2016, 95, 1312–۱۳۲۵٫

Chlebicz, A., and Śliżewska, K. 2019. In Vitro Detoxification of Aflatoxin B1, Deoxynivalenol, Fumonisins, T-2 Toxin and Zearalenone by Probiotic Bacteria from Genus Lactobacillus and Saccharomyces cerevisiae Yeast. Antimicrob Proteins 2019. Prot. (2019). https://doi.org/10.1007/s12602-018-9512-x

El-Nezami, H., Polychronaki, N., Salminen, S., and Mykkanen, H. 2002. Binding rather than metabolism may explain the interaction of two food-grade Lactobacillus strains with zearalenone and its derivative alpha-zearalenol. Applied and Environmental Microbiology, 68: 3545–۳۵۴۹٫

Liew,W.P.P., Nurul-Adilah, Z., Than, L.T.L., and Mohd-Redzwan, S. 2018. The binding efficiency and interaction of Lactobacillus casei Shirota toward aflatoxin B1. Front. Microbiol., 9: 1–۱۲٫

Qu, R., Jiang, C., Wu, W., Pang, B., Lei, S., Lian, Z., Shao, D., Jin, M., and Shi, J. 2019. Conversion of DON to 3-epi-DON in vitro and toxicity reduction of DON in vivo by Lactobacillus rhamnosus. Food Funct., 10: 2785–۲۷۹۶٫

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد مگنوتوکس توکسین بایندر چند جزئی  اینجا کلیک کنید

جهت دریافت اطلاع بیشتر در مورد توکسین بایندر معدنی زرین بایندر اینجا را کلیک کنید.