بررسی کیفیت  پلت بایندرهای  معدنی مختلف

بررسی کیفیت  پلت بایندرهای  معدنی مختلف

مقدمه

هزینه خوراک، بیشترین سهم هزینه های تولید را به خود اختصاص می دهد، به طوری که بیش از ۷۰درصد از کل هزینه ها را در بر می­گیرد. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، لازم است که مدیریت تغذیه و کاربرد روشهای جدید مدیریتی به عنوان یک مساله مهم وجدی، مدنظر پرورش دهندگان قرار گیرند. تحقیقات و گزارشهای متعددی حاکی از آن است که بافت خوراک تاثیر بسزایی بر عملکرد مرغ گوشتی دارد و به ویژه خوراک پلت، سرعت رشد را بهبود بخشیده و کارایی خوراک را افزایش می دهد.

در ادامه به چند مورد از مزایای استفاده از خوراک پلت خواهیم پرداخت.

افزایش قابلیت هضم و جذب مواد اولیه

با پلت کردن خوراک و با اعمال فشار و حرارت در طی فرایند پلت سازی، قابلیت هضم و جذب مواد اولیه افزایش می یابد و در نتیجه کیفیت خوراک بهبود یافته و طیور در زمان کمتری رشد بهتری را نشان خواهند داد.

بهداشت خوراک

عوامل بیماریزا و مواد ضد تغذیه ای مانند تانن ها، ممانعت کننده تریپسین و ساپونین های موجود در اقلام خوراکی با حرارت و فشاری که در حین پلت بر خوراک اعمال میشود، از بین می روند. حرارت و فشار در طی فرآیند پلت سبب کاهش  میکروارگانیسم هایی نظیر قارچ ها و باکتری ها ازجمله سالمونلا در خوراک می شوند و همچنین نسبت میکروارگانیسم های مفید روده که خود عامل مؤثری درهضم وجذب مواد غذایی می باشند افزایش می یابد. البته لازم به ذکر است که پلت نمودن خوراک نمی تواند به معنی این باشد که کلیه میکروارگانیسم های آن نابود میشوند. باید دقت نمود که زمان بین تولید پلت و مصرف آن طولانی نباشد، زیرا میکروارگانیسم بیماریزا در صورت مساعد شدن شرایط می تواند سریعا فعال و تکثیر گردد.

پخش یکنواخت مواد تشکیل دهنده خوراک

در خوراک پلت بر خلاف خوراک آردی به دلیل متراکم بودن مواد خوراکی، ریزمغذی ها مانند ویتامینها، املاح و اسیدهای آمینه به طور یکنواخت در خوراک توزیع می گردند. از طرفی در روش پلت طی حمل و نقل، ذرات بزرگتر از کوچکتر جدا نشده کیفیت مناسب خوراک حفظ خواهد گردید و در  نتیجه خوراک به صورت یکنواخت در اختیار طیور قرار می گیرد.

صرفه جویی در هزینه ها و حفظ ارزش غذایی خوراک

خوراک پلت به دلیل اینکه دارای وزن حجمی بیشتری در مقایسه با خوراک آردی میباشد، منجر به کاهش هزینه های حمل و نقل و همچنین انبارداری میگردد. همچنین با استفاده از پلت، میزان هدر روی خوراک در دانخوریها کاهش می یابد. لازم به ذکر است که خوراک آردی در زمان حمل و نقل و یا در هنگام بارگیری و تخلیه، درصدی از مواد غذایی با ارزش خود را به صورت غبار از دست خواهد داد که این مواد جزء ترکیبات گران قیمت و با اهمیت درجیره غذایی بوده و شامل انواع پیش مخلوط نظیر ویتامینها، املاح، اسیدهای آمینه و داروها میباشند. این مواد به راحتی از خوراک جدا میشوند و در نتیجه از کیفیت خوراک کاسته خواهد شد. در حالی که با استفاده از خوراک پلت این مشکل مرتفع می گردد.

تحریک اشتها و افزایش مصرف خوراک

برای جوجه های گوشتی، مصرف دان کرامبل یا پلت، نسبت به خوراک آردی بسیار راحت تر است در نتیجه میزان مصرف خوراک افزایش می یابد. این تحریک اشتها به خصوص در سنین پایین و فصول گرم منجر به افزایش بیشتر وزن بدن و مقاومت گله در برابر بیماریها و استرسهای محیطی می گردد.

افزایش میزان خوشخوراکی خوراک

پلت نمودن باعث کاهش گردی بودن خوراک می شود که احتمالاً این تغییر با بالا بردن خوشخوراکی همراه بوده، باعث افزایش مصرف خوراک میگردد. گرچه ذکر این نکته ضروری است که پرندگان دارای قدرت چشایی ضعیفی میباشند و احتمالا  خوشخوراکی سهم چندانی در افزایش مصرف خوراک ندارد بلکه دلیل این افزایش در مصرف، تغییر بافت خوراک می باشد.

کاهش زمان مصرف

این کاهش زمان صرف شده برای خوردن خوراک باعث می شود که انرژی بیشتری برای رشد صرف شود و در نتیجه ضریب تبدیل کاهش یابد.

کاهش تغذیه انتخابی

جوجه های گوشتی هنگام استفاده از خوراک آردی این توانایی را دارند که اجزای بخصوصی از دان را مصرف کنند. جوجه ها با کمک گیرنده های مکانیکی موجود در منقار، ذرات درشت تر را تشخیص و ترجیح می دهند. با افزایش سن پرنده و بزرگتر شدن منقار، مصرف ذرات بزرگتر توسط پرنده افزایش یافته و این توانایی درسن ۴ روزگی کاملا آشکار می گردد. اما در هنگام استفاده از خوراک پلت توسط جوجه های گوشتی در هر بار نوک زدن توسط جوجه، مخلوط کاملی از مواد مغذی که شامل انرژی، پروتئین، ویتامینها و مواد معدنی می باشد مصرف می گردد.

بهبود ضریب تبدیل خوراک

استفاده از خوراک پلت بهبود در عملکرد طیور را در پی دارد. بهبود ضریب تبدیل نیز خود منجر به افزایش تولید گوشت با کیفیت مناسب در حداقل زمان ممکن میگردد و در پی آن بازگشت سریعتر سرمایه را به دنبال خواهد داشت.

رشد یکنواخت و منظم گله

به دلیل مصرف یکنواخت مواد مغذی با استفاده از پلت، پراکندگی وزن پرندگان کاهش می یابد.این در حالی است که با مصرف جیره آردی در سالنهای مرغداری، دیده شده است که پرندگان سنگین تر در زمان پخش خوراک، قطعات بزرگتر که معمولاً ذرت و سایر غلات میباشند را به طور انتخابی مصرف کرده در نتیجه به دلیل عدم توزیع مناسب خوراک، عدم یکنواختی در رشد مشاهده می شود.

پارامترهای تعیین کننده کیفیت فیزیکی پلت

ترک خوردن پلتها به دلیل دو عامل از هم پاشیدن  (fragmentation)   سایش abrasion) ) می باشد. از هم پاشیدن به ترک خوردن پلت ها به ذرات ریزتر و خاکه اطلاق میشود در حالی که منظور از سایش، ترک خوردن در کنار لبه ها یا سطوح ناهموار میباشد. کیفیت فیزیکی پلت با بررسی پارامتر دوام ( durability  (قابل ارزیابی میباشد.

پلتها از زمانی که در کارخانه تولید می شوند تا زمانی که توسط پرنده مصرف می شوند ممکن است به خاکه تبدیل شوند. بررسی دوام پلت بیانگر نسبت پلتهایی است که مستعد شکستگی و ترک خوردن در حین حمل، جابجایی، انبارداری و مصرف در فارم می باشند. دوام بالاتر پلت به این معنی است که تا زمان خوراک دهی، پلتها با احتمال بیشتری سالم باقی خواهند ماند. کیفیت پلت معمولا با ایندکس دوام پلت  pellet durability index (PDI) تعریف می گردد. ایندکس دوام پلت، که توسط یانگ  تعریف شد، استاندارد صنعتی مورد استفاده برای ارزیابی کیفیت پلت می باشد. این روش آزمایش برای ارزیابی پتانسیل تغییرات در فرآیند که سختی را بهبود می دهند و همچنین اندازه گیری کنترل کیفی برای کمک به ارزیابی و تعیین پلت با کیفیت بالا، مورد استفاده قرار می گیرد. روند تعیین PDI به این صورت است که بعد از مرحله سرد شدن، یک نمونه از خوراک پلت تهیه می گردد و برای مدت زمان مشخصی در دستگاه هولمن قرار میگیرد. سپس الک می شود و در نهایت میزان پلت باقیمانده مورد بررسی قرار می گیرد (وینوویسکی، ۱۷۹۱ ). تعیین میزان پلت در نمونه اولیه که برای تعیین PDI مورد استفاده قرار میگیرد، دارای اهمیت است. ایندکس PDI بیانگر این است که چه مقدار از پلت تا زمان مصرف خوراک درمزرعه سالم باقی می ماند. در صنعت، پذیرفته شده است که میزان ۸۰ یا بالاتر ایندکس PDI برای کیفیت مطلوب پلت مورد نیاز می باشد.

در بسیاری از کمپانی های پرورش طیور، تعیین میزان خاکه پلت روشی معمول نیست. بنابراین تعیین درصد پلت بعد از سرد کردن و افزایش درصد پلت در این زمان دارای اهمیت بالایی است. در این نقطه میزان پلت باید بیش از ۹۰ % باشد. خریداران خوراک می خواهند که خوراک دارای ۱۰۰ % پلت را دریافت کنند ودر نتیجه هدف تولیدکنندگان نیز تولید خوراک با ۱۰۰ % پلت می باشد. گرچه بر اساس آزمایشات فارمی مشخص شده است که رسیدن به این میزان همیشه دستیابی به بالاترین سطح عملکرد را ممکن نمی سازد. در حقیقت اگر ما بیش از ۹۰ درصد پلت را با  PDI حدود ۸۰ در دستگاه کولر داشته باشیم، در شرایط معمول به میزان ۷۰ تا ۷۵% پلت در فارم و در دانخوری دست خواهیم یافت که میزانی مطلوب می باشد.

فاکتورهای موثر بر افزایش کیفیت خوراک پلت

صرفا استفاده از خوراک پلت در تغذیه طیور به معنی افزایش قطعی در عملکرد نمی باشد. بلکه کیفیت فیزیکی پلت نیز دارای اهمیت بالایی بوده و باعث افزایش عملکرد رشد میگردد . بهبود کیفیت پلت از سویی دیگر باعث می شود هدرروی خوراک کاهش یابد. برای دستیابی به پلت با کیفیت بالا باید بر فاکتورهای تاثیرگذار بر کیفیت پلت بیشتر توجه داشت. بر طبق یافته های ریمر (۱۷۷۲)، کیفیت پلت وابسته به فاکتورهای زیر میباشد:

به طور کلی حدود ۴۰ درصد فرمولاسیون جیره، ۲۰ درصد اندازه ذرات خوراک، ۲۰ درصد کاندیشنینگ، ۱۵ درصد نوع دای و ۵ درصد سرد کردن و خشک کردن بر کیفیت پلت موثر است.

شرایط کاندیشنینگ برای رسیدن به کیفیت بالای پلت، دارای اهمیت بالایی می باشد. چندین فاکتور بر کاندیشنینگ تاثیرگذار است و برای رسیدن به کیفیت پلت مطلوب، باید معیارهای مربوط به آنها مورد توجه قرار گیرد. کاندیشنیگ خوراک، با ورود بخار به قسمت کاندیشنر صورت گرفته و در این قسمت، بخار با خوراک مخلوط می شود. ترکیب دما، رطوبت و زمان، تعیین کننده این است که خوراک چگونه عمل آوری شده است. اقلام مورد استفاده در جیره، اندازه ذرات، و کیفیت اقلام، فاکتورهای دیگری هستند که بر عمل آوری مطلوب تاثیرگذار می باشند.

افزودن پلت بایندرهای معدنی می تواند مشکلات مربوط به بد شکلی، دوام و استحکام پلت را تا حدود زیادی مرتفع نماید. اما پلت بایندرهای مختلف تفاوت های زیادی از نظر میزان جذب آب، قدرت چسبندگی، سرعت تولید پلت، خوردگی دای و … دارند  به همین منظور یک طرح تحقیقاتی جهت بررسی کیفیت پلت بایندرهای مختلف انجام شد.

مواد و روشها

به منظور بررسی تاثیر استفاده از انواع پلت بایندر در کیفیت پلت، آزمایشی با ۷ تیمار شامل شش نمونه پلت بایندر و یک تیمار شاهد انجام شد. اطلاعات مربوط به تیمارهای آزمایشی در جدول ۱ گزارش شده است. برای تولید خوراک پلت، ابتدا یک جیره بر اساس احتیاجات جوجه های گوشتی (سویه راس ۳۰۸) فرموله شد و سپس میزان پلت بایندر مورد استفاده جایگزین ذرت شد. مدت زمان میکس مواد خوراکی بعد از افزودن پلت بایندر ۳ دقیقه و برای همه تیمارها یکسان بود. اطلاعات مربوط به سختی کارکرد دستگاه پلت، مدت زمان رسیدن به حداکثر بارخور دستگاه و مدت زمان لازم برای پلت کردن هر یک از تیمارها مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری برای تعیین PDI از زیر دستگاه پلت در زمانی که دستگاه به حداکثر بارخور می رسید انجام شد. نمونه های دریافتی از زیر دستگاه پلت بلافاصله توسط فن دمنده خنک شده و پس از آن کد نمونه روی آن ثبت شد. برای تعیین استحکام پلت از آزمایش ایندکس دوام پلت PDI) ( استفاده گردید.

نتایج

نتایج مربوط به نحوه کارکرد دستگاه در جدول ۱ نشان داده شده است. همانطور که در این جدول مشاهده می شود زمان رسیدن به حداکثر بارخور دستگاه برای T3 و سپس، شاهد و T2 کمترین مقدار بود. این در حالی بود که بیشترین زمان رسیدن به حداکثر بارخورد برابر ۱ دقیقه و برای T5 ثبت گردید. حداکثر زمان لازم برای پلت سازی یک تن خوراک برای تیمار شاهد  ((T9 برابر ۱۲:۱۳ دقیقه بود. در حالی که این مقدار برای تیمار ۹ کمترین و برای تیمار T5 بیشترین، بدست آمد.

با توجه به نتایج به دست آمده از جدول ۲، تیمار T4 میزان آمپر مصرفی موتور را به طور قابل توجهی افزایش داد. تیمار T6 نیز به طور چشمگیری باعث کاهش میزان جریان عبوری از موتور گردید. دیگر تیمارها نسبت به تیمار شاهدجریان عبوری از موتور را افزایش دادند ، به جز T8 که آمپر مصرفی مشابهی با تیمار شاهد ایجاد کرد. نتایج مربوط به PDI نشان داد که بالاترین میزان PDI مربوط به تیمار ۳ و کمترین آن مربوط به تیمار ۹ بود. میزان PDI بدست آمده از تیمار ۹ کمترین بود که نشان دهنده عدم تاثیر بایندری این نمونه بود. بعلاوه اطلاعات مربوط به نحوه کارکرد دستگاه پلت نیز این نتیجه را تایید می کند. با توجه به جمع بندی نتایج بدست آمده از PDI و نحوه کارکرد دستگاه پلت، می توان نتیجه گرفت.

که در بین نمونه های آزمایش شده نمونه ۳ از کیفیت بهتری جهت دوام پلت برخوردار است و بعلاوه تاثیر منفی بر سختی کارکرد دستگاه در مقایسه با تیمار شاهد نداشت.

نتیجه گیری

همه انواع پلت بایندرهای معدنی تاثیر یکسانی بر استحکام پلت و روند تولید ندارند. برای همین ما در این طرح نمونه هایی(تیمارهای T1، T6، T7، T8) را شناسایی کردیم که باعث کاهش استحکام پلت در مقایسه با تیمار شاهد(T9) می شدند.

از سوی دیگر نمونه ای(T4) شناسایی شد که علیرغم افزایش استحکام پلت نسبت به تیمار شاهد، باعث افزایش آمپراژ مصرفی دستگاه و افزایش استهلاک دستگاه شدند. هم چنین برخی از نمونه های مورد استفاده در این طرح باعث کاهش سرعت تولید و افزایش مدت زمان رسیدن به حداکثر بارخور دستگاه می شود.

در مجموع در این طرح ما موفق به شناسایی مخلوطی شدیم که هم باعث افزایش استحکام پلت و هم باعث روان تر شدن کار دستگاه شود(T3).

با توجه به نتایج به دست آمده در این طرح توصیه می شود جهت انتخاب هر نوع ماده ای به عنوان پلت بایندر، از اثربخشی و کارایی آن اطمینان حاصل کرد.

منابع

Abdollahi, M. R., V. Ravindran, T. J. Wester, G. Ravindran, and D. V. Thomas. 2011.Influence of feed form and conditioning temperature on performance, apparentmetabolisable energy and ileal digestibility of starch and nitrogen in broilerstarters fed wheat-based diet. Animal Feed Science and Technology. 168: 88-99 .

Acar, N., E. T. Moran, W. H. Revington, and S. F. Bilgili. 1991. Effect of improved pellet quality from using a calcium lignosulphonate binder on performance and carcass yield of broilers reared under different marketing schemes. Poultry Science. 70:1339-1344.

Pfost, H. B. 1964. The Effect of Lignin Binder, Die Thickness, and Temperature on the Pelleting Process.Feedstuffs.36: 20.

Reimer, L. 1992. Conditioning. Page 7 in Proc. Northern Crops Institute Feed Mill Management andFeed Manufacturing Technol. Short Course. p.7. California Pellet Mill Co. Crawfordsville, IN.

Winowiski, T. 1985. Optimizing pelleting temperature. Feed Management. 36: 28-33.

Young, L. R. 1970. Mechanical durability of feed pellets. M. S. Thesis. Kansas State Uni-versity,